2020-10-10 16:34:41 | GroenLinks slaat met nieuw programma linksaf

Iedere jongere krijgt op z’n achttiende verjaardag 10.000 euro cadeau. Hogere lonen in de gezondheidszorg en in het onderwijs. Gratis kinderopvang voor iedereen. Een hoger minimumloon. Eén miljoen nieuwe, betaalbare woningen in de komende tien jaar. De zorgpremie omlaag, het eigen risico afgeschaft. En voor iedere Nederlander wordt een boom geplant: 17 miljoen nieuwe bomen in de komende kabinetsperiode.

Het nieuwe concept-verkiezingsprogramma van GroenLinks, zaterdagmiddag door partijleider en Jesse Klaver gepresenteerd op een grotendeels digitaal partijcongres in Amsterdam, is een lange lijst met vrolijke vooruitzichten. Alles wordt leuker, schoner en goedkoper.

Met het tegengaan van ongelijkheid en klimaatverandering als leidraad, noemde Klaver het programma „modern links”. Het bevat volgens hem een „ongekende herverdelingsoperatie” en een „radicale verandering van het economische systeem”, waarvoor „een ander type politiek nodig is”.

‘Megagroen’ en ‘knetterlinks’

Al die mooie beloftes roepen wel twee essentiële vragen op: hoe gaat Nederland dit betalen? En welke andere politieke partijen willen mee in dit programma dat in GroenLinkskringen als ‘megagroen’ en ‘knetterlinks’ wordt gekenschetst. Met het „startkapitaal” van 10.000 euro voor alle 18-jarigen kreeg Klaver de afgelopen week al de nodige kritiek te verwerken. Wie kan garanderen dat jongeren dat geld verstandig zullen besteden – en niet meteen naar het casino of de coffeeshop rennen? En is het geen goedkope verkiezingsretoriek om de voor GroenLinks belangrijke doelgroep van ‘nieuwe stemgerechtigden’ binnen te hengelen?

Voor een partij (nu 14 zetels in de Tweede Kamer) die zich bij de komende Tweede Kamerverkiezingen ten doel heeft gesteld voor het eerst in de geschiedenis mee te gaan regeren – nog altijd bij voorkeur met Klaver als premier – zijn politieke haalbaarheid en economische betaalbaarheid geen onbelangrijke kwesties. Is, in andere woorden, het conceptprogramma wel realistisch? Over financiële dekking van het programma is GroenLinks nog niet erg helder.

Doorrekening

Details daarover zullen volgens Klaver pas bij de doorrekening door het Centraal Planbureau duidelijk worden. „Ik kan dat nu nog niet precies zeggen, maar we weten dat we de plannen kunnen betalen.” Maar de economische denkrichting is wel helder: de rekening van de GroenLinks-plannen zal terechtkomen bij grote bedrijven, werkgevers met hoge salarissen en rijke mensen in het algemeen. „Van de superrijken, de renteniers en de grote bedrijven vragen we juist een grotere bijdrage.”

Zo komt er een nieuwe vermogensbelasting in voor miljonairs: 1 procent extra op een vermogen boven 1 miljoen euro, en 2 procent op vermogens boven de 2 miljoen. Rijke ouders kunnen hun kinderen niet langer belastingvrij een ton schenken. Er komt een ‘CEO-belasting’ voor directeuren die meer dan vijf ton verdienen. De vennootschapsbelasting voor grote bedrijven gaat omhoog en particuliere verhuurders – ‘pandjesbazen’, in campagnetaal van GroenLinks – gaan over hun huuropbrengsten voortaan inkomstenbelasting betalen.

Daarnaast zullen vervuilende bedrijven extra worden belast, met een CO2-belasting, bovenop de Europese heffing die hiervoor al bestaat. Dat is in het GroenLinks-programma een belangrijke component. Want op meer terreinen zal vieze bedrijvigheid worden ontmoedigd en schone juist gestimuleerd.

De vervuiler betaalt

Geen subsidie op fossiele brandstoffen, wel heffing van een afvalstoffenbelasting. Nadeel van dit ‘vervuiler-betaalt-principe’ is dat als de maatregel werkt – bedrijven gaan door financiële prikkels schoner produceren – de belastingopbrengsten zullen dalen.

Terwijl de extra uitgaven die GroenLinks voorstelt structureel, dus blijvend zijn. Over de houdbaarheid van de overheidsfinanciën lijkt GroenLinks zich vooralsnog geen zorgen te maken. De begrippen staatsschuld en begrotingstekort – door de coronacrisis tot enorme hoogte opgelopen – komen in het conceptprogramma niet voor. Wel, in het hoofdstuk over Europese samenwerking: „We werken aan het versoepelen van de strenge Europese begrotingsregels in deze crisistijd.”

Hoe dat ná deze crisistijd met die regels moet, wordt niet vermeld. In veel opzichten is het conceptprogramma radicaler dan het vorige uit 2017, toen partijleider Klaver het motief zo omschreef: ‘we gaan stomme dingen zwaarder belasten, en leuke dingen juist minder’.

Daar maakt GroenLinks nu één uitzondering op. De invoering van een ‘vleestaks’ is van de baan. In plaats daarvan wordt de btw op groente en fruit op nul gezet. Daarmee wordt het eten van een gehaktbal niet langer dwingend ontmoedigd, maar een gezonder eetpatroon vriendelijk en positief aangemoedigd.

Lees ook over de plannen van Jesse Klaver voor een crisisinkomen