2020-10-30 17:45:15 | Mark Rutte wil weer lijsttrekker worden voor de VVD

Mark Rutte wil opnieuw lijsttrekker worden van de VVD. Dat laat hij weten in een interview in De Telegraaf. Hij zegt dat hij „heel graag” nog een keer vier jaar minister-president wil zijn.

En al komt het voor niemand als een verrassing – een andere kandidaat was er niet meer nadat Klaas Dijkhoff zijn vertrek uit de politiek had aangekondigd – de andere politieke leiders weten nu wel eindelijk helemaal zeker waar ze aan toe zijn: ze moeten campagne voeren tegen een man die al tien jaar premier is en zijn rol als ‘staatsman’ tot de laatste seconde voor de verkiezingsdag zal gebruiken. En op wie veel kiezers, blijkt steeds weer uit opinieonderzoek, nog lang niet uitgekeken zijn.

Lees hier fragmenten uit het boek van Petra de Koning over Mark Rutte

Het is de vijfde keer dat Rutte (53) zich kandidaat stelt als lijsttrekker. Na de eerste keer in 2006, toen hij in een hevige en chaotische lijsttrekkersstrijd terechtkwam met Rita Verdonk, heeft hij in de VVD nooit meer met een tegenkandidaat te maken gehad. Wat niet betekent dat zijn leiderschap van in die partij nooit ter discussie heeft gestaan. Er waren zeker twee momenten waarop het politiek gezien bijna afgelopen was met Rutte: in de zomer van 2007 toen hij Verdonk uit de Tweede Kamerfractie zette en de VVD bijna in tweeën scheurde, en twee jaar later na zijn uitspraak over de holocaustontkenning, die volgens hem niet strafbaar moest zijn.

Maar ook in de zomer van 2016, net voor de campagne voor de verkiezingen van begin 2017, dachten campagnestrategen van de VVD nog dat het beeld van Rutte als de-man-van-de-gebroken-beloften misschien niet meer te veranderen was. Elke ‘hardwerkende Nederlander’ zou duizend euro krijgen, aan de hypotheekrente zou niets veranderen, er zou „geen cent” Europees geld meer naar Griekenland gaan.

In De Telegraaf gaf Rutte toen een interview waarin hij zich kandidaat stelde als lijsttrekker én sorry zei voor de beloften die hij niet was nagekomen. Het bleek voor de VVD een succesvolle tactiek: Rutte, zo was het overgekomen bij kiezers, was ook maar een mens. En als politieke tegenstanders daarna nog over die beloften begonnen, reageerde hij er nauwelijks op. Hij had toch sorry gezegd?

Risico’s door corona

De VVD-top weet dat de coronacrisis, met Rutte als de leider naar wie iedereen kijkt, de partij alle kans biedt op succes. Volgens de meest recente Peilingwijzer, het gewogen gemiddelde van verschillende peilingen, kan de VVD nu uitkomen op een score die ligt tussen de 39 en 45 zetels. Bij de vorige verkiezingen haalde de partij 33 zetels. In peilingen is de PVV de tweede partij met zo’n twintig zetels.

VVD’ers gaan er ook vanuit dat, los van Rutte, veel kiezers in een economische crisis meer vertrouwen hebben in hún oplossingen dan in die van andere partijen. Dat hielp Rutte ook bij zijn allereerste verkiezingsoverwinning, in 2010.

Bekijk hier een fotospecial over 10 jaar premier Mark Rutte

Net voor de verkiezingen van 2017 profiteerde de VVD electoraal van een ruzie tussen Nederland en Turkije: Turkse ministers wilden in Nederland campagne voeren voor een referendum, de Nederlandse regering hield dat tegen. De Turkse president Erdogan noemde Nederlanders toen „overblijfselen van nazi’s” en „fascisten”, en Rutte kreeg de kans om als premier te zeggen dat Nederland zich niet op zijn kop liet zitten door Turkije.

Net afgelopen week deed zich iets soortgelijks voor: Erdogan noemde PVV-leider Wilders een „fascist” en deed aangfite tegen hem omdat hij een cartoon van Erdogan op Twitter had gezet. Rutte nam het daarna met een ernstig gezicht op voor Wilders en de vrijheid van meningsuiting en noemde de uitspraken van Erdogoan „onacceptabel”.

Het kan hem ook nu weer helpen in de peilingen. Maar een verkiezingsuitslag is er nog lang niet en in de VVD leeft volop het besef dat er door de coronacrisis ook risico’s zijn voor Rutte. Blijven kiezers hem zien als de gedroomde leider van het land als het niet lukt om de tweede besmettingsgolf te stoppen of als er net voor de verkiezingen een derde komt?

Door het stof

Tweeënhalve week geleden nam Rutte in een Tweede Kamerdebat ruim de tijd om toe te geven wat hijzelf in de bestrijding van het virus allemaal niet goed had gedaan. Hij had, vond hij, te veel nadruk gelegd op de eigen verantwoordelijkheid van mensen en te weinig op verplichtingen, boetes en maatregelen. Die maatregelen hadden volgens hem ook al eerder veel steviger moeten zijn. Hij had zijn boodschap ook niet goed gebracht, want die was „niet effectief genoeg” geweest.

Was dit alvast een ‘sorry’ van de aanstaande lijsttrekker? Een lang interview was deze keer niet nodig. In de coronacrisis is er nu zoveel aandacht voor de Tweede Kamerdebatten met Rutte dat je zijn uitspraken overal terugzag: Rutte was ‘diep door het stof’ gegaan. Hij deed dat ook weer na de overhaast afgebroken Griekenland-vakantie van koning Willem-Alexander. Dat was, zei hij, zíjn foute inschatting geweest.

Tot nu toe lijkt het er niet op dat kiezers hem die fouten zwaar aanrekenen. Maar de verkiezingen zijn pas in maart volgend jaar: in de politiek is dat nog eindeloos ver weg.

In De Telegraaf zegt Rutte dat hij voorlopig geen campagne wil voeren. Hij vindt, zegt hij, dat hij al zijn aandacht moet richten op de coronacrisis. Anders „voelt het niet goed”.